Istambul prestounos. Son moitas as impresións e imaxes gardadas en un puñado de días nos que non só nos limitamos ás obrigadas Santa Sofía, Mezquita Azul ou cruceiro polo Bósforo. Tamén, como é costume en nós, camiñamos e perdémonos pola cidade á busca das outras cidades invisíbeis. Trouxemos connosco anaquiños da Ponte de Gálata, do barrio de Fener, Eyup, Uskudar, entre regateos de bazar, olores a especias, bocadillos de peixe, cemiterios, fume de pipa e mar.
Unha cidade de fontes castradas,
onde os mortos miran a posta de sol trala cidade.
Homes que turran de fardeis sobre rodas.
Un corno dourado e unha gorxa estratéxica.
A circulación feita caos entre incontábeis minaretes.
Bazares de “gallegos de lluvia y calma”, “Nunca Máis”.
Un omnipresente ollo azul contra o mal de ollo.
Té de reineta.
Zume de granada por catro liras.
Media lúa de mel.
Vellas casas de madeira inclinadas polo cansazo.
Nenos xogando con metralletas no medio da rúa.
Centos de barcos aboiando no mar de Mármara.
Sacros gatos impasíbeis.
Espigas de millo quente e kebap.
A cidade tremendo pola chamada de Alá.
Incesantes buguinas portuarias.
O arrecendo do balik ekmek.
Comiño e cardamomo.
Oriente suxerido baixo o imperio de occidente.
Os contrastes da decadencia.
Por moito que se esforcen, por moito que traten de botar terra e esquecemento por enriba dos seus crimes, non van a poder. Non debemos deixar que o consigan. Polos que mataron. Polos que ficaron rodeados de ausencia. Polos que tiveron que vivir eses anos de fame coa mirada baixa e con medo. Por toda a luz que roubaron.
Por iso temos que felicitarnos con iniciativas como a do Proxecto “Nomes e voces”. Unha gran base de datos que se pode consultar na rede. Non podo evitar emocionarme cando a recuperación simbólica desas vidas.
Parabéns a todos os que levaron adiante este magnífico proxecto.
Fico pampo cos eufemismos da aldraxe; a mentira da precisión: causa da morte: “Hemorraxia da aorta abdominal”.
Dúas historias ben distintas para un fin de semana. A primeira, unha recomendación cinematográfica. "A semente do Diaño", de Polanski. Ten para min varias virtudes: o ambiente creado, a casa como un personaxe,o terror sen terror e, por enriba de todo, a ambigüidade . Ó rematar bótolle unha ollada ó libreto e descubro que o verdadeiro terror está fóra do filme, as consecuencias que tivo a película para o seu director e, con sorpresa, entérome de que o edificio Dakota de N. York, no que se desenvolve principalmente a acción, é tamén célebre porque alí foi asasinado John Lennon. Demasiada maldición antes de deitarse.
A outra historia historia é bastante menos macabra e este fin de semana estame a deixar un bo gusto: "O camarada", de Cesare Pavese. Aínda vou pola metade, pero levaba encadeadas varias lecturas que non me acababan de dicir demasiado - seguramente pola miña falta de luces ou de boa disposición máis que pola pouca pericia dos autores. Esta novela de Pavese, malia a desconcertarme por momentos, tira estrañamente de min.
O calor do mediterráneo é abafante. Noto os miolos ensumidos. Aumenta a irritabilidade. A miña e a de quenes me rodean. A cervexa chama por min. Por nós. Non deberíamos poñerllo tan doado pero caemos. Sei que dentro dunhas horas eu serei o único que seguirá con cervexa. O resto irán a mojitos.
A lúa, de vagar, vai facendo o seu camiño,e de cando en vez bota unha ollada de esguello. Entremetida do carallo...que é o que queres saber? Que é o que che falta por saber a ti que xa o sabes todo?
Unha parella de vellos pasa moi preto da mesa e ela dille algo a el, baixiño, o tempo que fai un aceno coa testa cara a onde nos atopamos. El bota unha mirada furtiva e sorrí.
O verán é o que ten.
O de hoxe foi un día de música.
Puiden escoitar por primeira vez o novo disco de Carlos Nuñez quen, como un personaxe de Carpentier, se adentrou nas profundidades do Brasil para atopar a cerna da música. E deixoume un gusto agradable. A viaxe do gaiteiro alén mar tivo como resultado o encontro enfeitizante coa música brasileira. Ese remontar río arriba coa frauta cruzada á procura do manancial ten algo de iniciático para un pobo como o galego que coa emigración tanto enviou alá e tanto recolleu tamén. É segue recollendo. Non son músico. Non son crítico musical. Pero “Alborada do Brasil” ten para min o engado da evocación e da confirmación de que a mestizaxe, a fusión e o encontro non só enriquecen senón que tamén reafirma o orgullo dunha identidade que amosar e compartir.
O azar quixo que o mesmo día que descubrín este disco de Carlos Nuñez batera tamén coa noticia da publicación dun estudo da Universidade de Tübingen froito do achádego dunha frauta de máis de 35.000 anos atopada nunha cova situada no sudoeste de Alemaña. E non podo deixar de pensar naqueles primitivos seres humanos e nas súas inquedanzas artísticas; e mesmo, se me poño, podo escoitar o engaiolante son dese instrumento rudimentario nunha celebración pagá ó redor do lume nunha noite de verán espallando unha melodía de soños.
Xuño é para min, dende fai xa bastantes anos, un mes de cambios.
Lembrando os máis recentes, fai catro anos foron días de incertezas, medos, e coñecemento persoal. E Galiza botou a Fraga .
Fai tres mudoume radicalmente a vida.
Fai dous cambiou totalmente a da Bolecha, e ademais deixounos S., despois de moito loitar e darnos tanto.
O ano pasado a mudanza foino en sentido material e mobiliario. Tamén no profesional
Este ano San Xoán trae recapitulacións, despedidas e movementos sísmicos no familiar.
Chega o calor con desánimo. O sol gánalle terreo á noite; porén enormes son as sombras.
El País adiantaba onte textos inéditos de Cortázar rescatados do fondo dun caixón, e que chegarán estes días ás librarías editados por Alfaguara. Aquí reproduzo un breve relato a modo de mostra:
"Vialidad
Un pobre cronopio va en su automóvil y al llegar a una esquina le fallan los frenos y choca contra otro auto. Un vigilante se acerca terriblemente y saca una libreta con tapas azules.
-¿No sabe manejar, usted? -grita el vigilante.
El cronopio lo mira un momento, y luego pregunta:
-¿Usted quién es?
El vigilante se queda duro, echa una ojeada a su uniforme como para convencerse de que no hay error.
-¿Cómo que quién soy? ¿No ve quién soy?
-Yo veo un uniforme de vigilante -explica el cronopio muy afligido-. Usted está dentro del uniforme pero el uniforme no me dice quién es usted.
El vigilante levanta la mano para pegarle, pero en la mano tiene la libreta y en la otra mano el lápiz, de manera que no le pega y se va adelante a copiar el número de la chapa. El cronopio está muy afligido y quisiera no haber chocado, porque ahora le seguirán haciendo preguntas y él no podrá contestarlas ya que no sabe quién se las hace y entre desconocidos uno no puede entenderse. (1952)".
Xenial.
Imaxe: Caricatura de Cortázar obra de Villarreal.
Non teño unha opinión sobre o tema. É certo o que di Ferrín, como tamén o é que a festividade das Letras se converteu para moitos na data perfecta para o primeiro día de praia en familia se está bo tempo ou para unha escapada lonxe da cultura do país.
Supoño que a xente para quen as letras galegas representan un motivo de orgullo o valoraremos calquera que sexa a fórmula pola que se opte, mentres que os defensores la liberdade lingüística, loitadores contra a imposición e bilingüistas harmónicos seguirán coa súa causa.
Singradura entre densas nubes impresionistas.
Unha bandeira galega axitada diante dunha torre enferruxada.
Café crème na mesa de Sartre e Camus.
Un encontro con Sisley nunha estación de tren.
O sorriso máis enigmático custodiado pola expectación.
Corvos grallando sobre os restos de Balzac, Focault ou Offenbach.
Un muíño vermello e un gato negro.
Maniotas.
Un “carallo” e un “sinverghuensa” exiliados no banco do lado.
Dous adolescentes octoxenarios bicándose na ponte Neuf.
Dante cavilando na Porta do Inferno.
Vértixe.
As flores do mal rodeando o sepulcro.
Unha cárcere feita ponte e un cesto con cabezas.
A liberté dunha nena feliz.
PORQUE NON É SÓ O IDIOMA O QUE ESTÁ AMEAZADO
SENÓN A NOSA PROPIA CAPACIDADE LINGÜÍSTICA, sexa cal sexa o idioma que falemos
A LINGUA É PRODUCCIÓN, a lingua produce, produce COMUNICACIÓN
PRODUCE PENSAMENTO, PRODUCE CAPACIDADE POÉTICA, produce ganancia e beneficio, PRODÚCENOS como HUMANOS, prodúcenos como FELICIDADE
A lingua é PRODUCCIÓN, de aí os intentos do CAPITAL por PRIVATIZAR a lingua, por deixarnos SEN PALABRAS
--------------------------------------------------
A LINGUA, calquera LINGUA NO CAPITAL, tende ao esvaecemento, tende a converterse en algo que se consume. En algo que xa non PRODUCIMOS os falantes, senón o CAPITAL, no seu intento de privatizarnos, PRODUCE PARA NÓS
---------------------------------
No CAPITAL os creadores da Lingua, os falantes, pasan a ser CONSUMIDORES; a Lingua, calquera Lingua no Capital, pasa a ser un producto de consumo, o mesmo que calquera outra MERCADORÍA
-----------------------
LINGUA-SERVIDUME LINGÜÍSTICA
KAPITAL-KILLER
ASASINA
(Con Paco Sampedro)
Parece mentira que este país viva de costas ó pasado e prescinda absolutamente dun exercicio tan san como a memoria. É esencial saber de onde vimos para, en primeiro lugar, saber a onde queremos ir e, despois, poder camiñar con paso firme e seguro.
Menos mal que aínda existen entidades filantrópicas que fan un esforzo digno de gabanza por recuperar o pasado e desenterrar a verdade de entre tanta lama e tanta mentira. Entre elas destaca a FAES, que non só é unha institución de referencia no ámbito filolóxico como se puxo de manifesto recentemente, senón que desenvolve unha labor esencial de divulgación do noso pasado e unha abraiante actividade para que este chegue á sociedade e a mesma poida entendelo. O último fito da súa labor son os seus Cuadernos de pensamiento político. Agardemos que o desinteresado impulso que esta fundación lle está proporcionando a divulgación científica non caia no baleiro e poidamos neutralizar co seu traballo os lamentábeis efectos secundarios do dogmatismo que se agocha detrás do revisionismo histórico plasmado na Constitución de 1978 e nalgunhas reaccionarias iniciativas pedagóxicas como a Educación para a cidadanía, expresión dun decadente e proselitista sistema educativo. Afortunadamente, existen actualmente indicadores e signos dos que inferir unha pronta recuperación da Nación e soñar coa verdadeira democracia. No noroeste, a lúcida xente destas entrañábeis terras, deu xa o primeiro paso cara unha nova reconquista contrarreformista que deixe penetrar os novos aires, especialmente no ámbito lingüístico. Conservemos a esperanza.
Non lin nada deste señor. Pero sen embargo a entrevista con el que publicaba hoxe EP esperta en min unha grande curiosidade. Nela hai tres ou catro afirmacións que resultan bastante interesantes. “Un home feliz non pode ser escritor”. Haberá opinións para todo. Eu coido que ten razón.
No serán previo a Sant Jordi, Rivas obsequiou en Barcelona ós galegos da diáspora co mellor dos agasallos: a palabra. Malia que o boicot tecnolóxico tentou silenciar a poesía, puidemos desfrutar dunha afonía amiga. E nela agromaban os petróglifos e os círculos concéntricos, os antónimos e as lembranzas, o arte e a boca da literatura.
O faro onte alumeaba máis de 26 millas de luz e o seu resplandor tocaba a confluencia de ProvenÇa con Rambla.
Alí achegouse tamén a memoria. Ecoaban os versos doutro recital de Manolo Rivas fai xa uns anos, moi lonxe, máis lonxe do que puidera parecer mirando só o almanaque. Moito andei dende entón, moitas cousas mudaron e outras tantas quedaron polo camiño . A Bolecha, porén, seguía sentada ao meu lado e as palabras inzadas de vida envolvíano todo.
É recomendable botar man de vez en cando dun clásico. Unha opción pode ser “Adiviña quen vén cear esta noite”. Ademais de contar cun gran reparto, resulta entretida, amena e divertida. Os seus diálogos intelixentes, que ben merecen o Oscar ao mellor guión recibido, suscitan interesantes reflexións sobre os prexuízos.
Mesmo semella nalgúns aspectos especialmente actual. Unha das conversas entre os personaxes de Spencer Tracy e Sidney Poitier ten aínda mais graza na era do emperador Obama.
Cando ves esmorecer o teu país, a túa cultura e a túa lingua, o estado de alarma derivado desa situación fainos buscar unha solución inmediata, radical, que nos aparte de enriba esa espada de Damocles. E este tipo de repostas tan enérxicas búscanse case que exclusivamente na política, e acabamos facéndolle o xogo a uns medios de desinformación que deciden, segundo lle conveña ó amo de Madrid, sobre que debemos falar, en que debemos pensar, implicándonos ós lectores, ouvintes ou televidentes en debates simplóns e anecdóticos con temas de curto recorrido. Así ten que ser ademais nos tempos actuais do pensamento único que manufactura consumidores acríticos. E aí temos que resistir.
Con todo, a defensa dun país pasa tamén por outros eidos. Nunha interesante entrevista en Galicia Hoxe, Víctor Freixanes fai fincapé na importancia doutro tipo de traballo. “A política é unha parte importante do poliedro, pero só unha parte. Sen unha sociedade civil forte, consciente do seu, moderna, desacomplexada, non hai unha Galicia posible. Hai que traballar con firmeza, con intelixencia, con xenerosidade e paciencia, na sociedade civil”.
Sen dúbida. Non só parece razoable senón que sabemos que é así. E resulta difícil atopar a calma e a serenidade necesarias en momentos tan duros para levar a cabo unha tarefa tan virtuosa e imitar o xeito de traballar desa poalla tan nosa que, pouco a pouco, vai calando en todo. Pero hai que mirar máis aló. Por moito que a mirada de Galiza neste momento sexa a dun animal ferido.
-Non sei se é bo que esteas tan calado.
-(...)
-En que pensas?
-En nada.
-En algo pensarás.
-(...)
-Debes ser a única persoa que coñezo, e probabelmente a única do mundo, que é quen de estar sen pensar en nada.
-(...)
-Cando non mo dis é que é algo malo.
-Que non...
-Entón porque non me dis en que pensas.
-En nada.
-Xa.
-En nada importante.
-Vale.
-E agora?
-Que?
-Agora tampouco pensabas en nada, non?
-Tampouco.
-Ti debes pensar que son parva e non te coñezo.
-(...)
-É iso? Coidas que son parva?
-Non.
-Dis que non para que cale?
-(...)
-Iso que significa? Que si?
-Non.
-Mira...mellor imos deixalo...
-(...)
São como um cristal,
as palavras.
Algumas, um punhal, um incêndio.
Outras,
orvalho apenas"
Tamén estiveron osresultados das eleccións. Pero non quero ser reiterativo.
Onte voltei deixando o país con brétemas e choiva pola chegada dunha nova borrasca.
Atopei unha palabra. Ou mellor dito, foi un reencontro. Ocorreu nun bar nas aforas da cidade. Un deses nos que hai no chan a carón da barra un bo número de cabichas e cascas de cacahuetes.Son as oito e media da tarde e a clientelela é exclusivamente masculina. No televexo (que diría Ferrín) un locutor loa a proeza dun deportista español. O compañeiro de barra máis próximo, ataviado co seu pantalón azul da obra e os seus zapatóns, ámbolos dous ben luxados de pintura, mira concentrado a pantalla mentres coa man dereita agarima a súa apreciada botella da cervexa.
Unha voz en off, entusiasmada, eloxia ó nadador que pasará a memoria colectiva como primeiro en cruzar a nado o estreito, mar, océano ou non sei moi ben o que, nun exemplo de pundonor, valor e poderío físico. Un fito histórico que requeriu dunha espartana preparación de meses, anos ou décadas, pero que finalmente pagou a pena. Este novo heroe nacional superou todos os obstáculos facendo gala dun extraordinario valor. Nin a hipotermia, nin os tabeiróns, ni a desnutrición...nada puido detelo. A imaxe amosa agora ó deportista acadando completamente esgotado o peirao de destino, rodeado de zodiacs, aínda sen folgos, con trescentas mans botadas sobre el para izalo fóra da auga, xa varias alcachofas xornalísticas lle batían na cara entre os relampos dos flaxes.
O veciño baixa a cabeza e volve darlle un apaixoado bico á súa botella. No fondo da barra escóitanse louvanzas varias e mostras de admiración: “manda carallo!”, “si, ho, hai que ter dous collóns ben postos”, “un home é un home e un ghato é un bicho”. O camareiro que atende a barra súmase a comentar a xogada cunha achega patriótica. “E que cando os españois nos poñemos...”. "Hai que ser valente" engaden.
O meu compañeiro, o verdadeiro heroe para min despois dunha dura xornada de traballo, ou,o máis o que é máis probable, de toda unha vida, ergue a testa xa farto e di: “Valente, si. E de que vive ese? Vaia palanquín!”.
Algo se me axitou nalgún recuncho da cabeza. Facía anos que non escoitaba o termo. De socato puiden oír a voz do meu avó, falecido xa fai bastante tempo, articulando a verba.
Roíame a curiosidade. De onde provén esta palabra? Existe realmente? Dende logo que existe porque eu estaba farto de escoitala na vila e na aldea, pero tería recoñecemento normativo ou sería unha fuxida que vive furtivamente entre as clases populares?. Pois un simple dicionario deume a resposta. Que lonxe e con que retranca atopou a nosa lingua os seus membros.
| |||||||||||||
Unha das voces críticas imprescindíbeis actualmente é a de Eduardo Galeano. Hoxe, durante unha conversa relativa as normas de conduta establecidas que non son nunca cuestionadas, lembreime dun pequeno texto recollido no seu “Libro de los abrazos”. Reprodúzoo aquí.
“La burocracia /3
Sixto Martínez cumplió el servicio militar en un cuartel de Sevilla.
En medio del patio de ese cuartel, había un banquito.Junto al banquito, un soldado hacía guardia. Nadie sabía porqué se hacía la guardia del banquito. La guardia se hacía porque se hacía, noche y día, todas las noches,todos los días, y de generación en generación los oficiales transmitían la orden y los soldados obedecían. Nadie nunca dudó, nadie nunca preguntó. Si así se había hecho, por algo sería.
Y así siguió siendo hasta que alguien, no sé que general o coronel, quiso conocer la orden original. Hubo que revolver a fondo los archivos. Y después de mucho hurgar, se supo. Hacía treinta y un años, dos meses y cuatro días, un oficial había mandado montar guardia junto al banquito, que estaba recién pintado, para que a nadie se le ocurriera sentarse sobre pintura fresca”
Pois eu, despois de moito cismar, teño xa a resposta. O interese da muller no home é unha cuestión puramente anatómico-fisiolóxica. Non nos precisan enteiros, senón que o que buscan é unha pequena parte do noso corpo.
Non, non vaian por aí que se trabucan. Nada tén que ver co que están pensando. Se así fose, limitaríanse a arrimarse para acoplarse, intercambiar fluídos e adeus moi boas. Se o motivo dunha muller para achegarse a un home é esa cousa dura que lle pendura, a cousa non dura.
A solución está un pouco máis abaixo. Nos pés. Si, si...
Coñecen a algunha muller que se meta na cama non teña os pés fríos. Velaí a nosa utilidade. Quecerlle os pés no leito. Ese é o verdadeiro fundamento dese costume ten socialmente estendido como é a cohabitación heterosexual.
Sóubeno con certeza despois do que me contou unha amiga, quen, farta de que durante un tempo o seu querido esposo se erguera no medio da madrugada para seguir un acontecemento deportivo internacional (descoñezo se a eurocopa,mundial, carreiras de coches ou motos...) descubriu o moito que isto a perturbaba e saiu en canto puido á busca dunha tenda de electrodomésticos para cmprar unha tele ben plana e colgarlla na habitación. “Podes ver o que queiras, pero es teus pés aquí, a carón dos meus, ben achegadiños”
" Onte tocou sesión cinematográfica.
Arcadia, do director grego Costa-Gavras (2005). A última película que lle vira a este director fora “Amén”, unha crítica furibunda a actitude do Vaticano perante o holocausto nazi.
En Arcadia muda de rexistro. O tema é o desemprego e as súas consecuencias sobre as persoas e as familias, pero dende unha perspectiva distinta á puramente social que ate agora atopara na pantalla, coma a do director británico Ken Loach. Aquí o protagonista non pertence á clase obreira ou industrial senón que se trata dun desempregado de mellor posición.
A mirada é orixinal, e trata de paliar a dureza da temática co humor negro. O filme reflicte a competitividade empresarial e laboral, o desastre da globalización capitalista, a voracidade do mercado e a publicidade que devolve ó home ó estado salvaxe, pero faino con importantes doses de humor e suspense e obtén como resultado unha película intelixente a medio camiño entre a comedia macabra e o psico-thriller certamente recomendable. E moi actual en tempos de “crise”.
